Ochrona przyrody

Ustawa o ochronie przyrody z 16.04.2004 r. z późniejszymi zmianami określa obiekty i obszary podlegające prawnej ochronie.
Na terenie Nadleśnictwa Stare Jabłonki należą do nich:

Rezerwaty 

Rezerwaty przyrody obejmują obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi. Na obszarach graniczących z rezerwatem przyrody może być wyznaczona otulina. 

Jedyny na terenie Nadleśnictwa rezerwat przyrody to fragment ciągnącego się przez Warmię na długość kilkudziesięciu kilometrów rezerwat przyrody Ostoja Bobrów na Rzece Pasłęce. Powołany został Zarządzeniem nr 21 Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego w dniu 5.01.1970 r. Na terenie Nadleśnictwa Stare Jabłonki łączna powierzchnia rezerwatu wynosi 358,95 ha, w tym leśna 318,26 ha (na terenie leśnictw: Śmieszny Kąt, Mitelki, Kieraj, Makruty, Wymój i Jagiełek). Rezerwat ustanowiono w czasach, gdy bobry były w kraju wielką rzadkością. Obecnie bobry nie wymagają już ochrony rezerwatowej, natomiast rezerwat funkcjonuje nadal chroniąc naturalne koryto rzeki i przyległe do niej lasy i bagna.

Na południowo-zachodnim krańcu Nadleśnictwa, lecz poza jego gruntami znajduje się fragment rezerwatu Rzeka Drwęca. Powołany został na podstawie Zarządzenia Ministerstwa Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 27.07.1961 r. (MP z 1961 r. nr 71, poz. 302).  Rezerwat utworzono w celu zachowania i ochrony ze względów naukowych i dydaktycznych środowiska wodnego i ryb w nim bytujących, a w szczególności w celu ochrony środowiska: pstrąga, troci i certy.

Ochrona gatunkowa

Na terenie Nadleśnictwa Stare Jabłonki znajduje się jedenaście miejsc rozrodu i regularnego przebywania gatunków chronionych tzw. ostoi. Strefy ochronne utworzono dla bielika (5), orlika krzykliwego (4), kani czarnej (1) oraz kani rudej i kani czarnej (1). Powierzchnia łączna w/w stref to 575,64 ha.

Obszary Chronionego Krajobrazu 

Obszary chronionego krajobrazu obejmują tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnią funkcję korytarzy ekologicznych. Na podstawie Rozporządzenia nr 54 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 10 listopada 2005 roku w sprawie obszarów chronionego krajobrazu na terenie województwa warmińsko-mazurskiego, tereny Nadleśnictwa Stare Jabłonki w całości zostały wliczone do trzech obszarów chronionego krajobrazu:

• część północno-zachodnia do OChK „Lasów Taborskich";
• część środkowo-wschodnia do OChK „Doliny Górnej Drwęcy";
• część północno-wschodnia do OChK „Dolina Pasłęki".

Powierzchnia łączna obszarów chronionego krajobrazu wynosi 19016,60 ha.

Użytki ekologiczne  

Użytki ekologiczne to zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej - naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub sezonowego przebywania.

Na podstawie Rozporządzenia Nr 54 Wojewody Olsztyńskiego z dnia 16 czerwca 1998r. na terenie Nadleśnictwa Stare Jabłonki ustanowiono użytki ekologiczne: jezioro Piecki o pow. 3,11 ha, jezioro Czarne - pow. 5,60 ha. W roku 2008 na mocy Rozporzadzenia Nr 51 Wojewody Warmińsko - Mazurskiego z dnia 10 lipca ustanowiono kolejne cztery: jezioro Mielnik o pow. 19,28 ha, jezioro Bobrynek o pow. 7,42 ha, jezioro Gąsiory o pow. 19,42 ha, jezioro Stawik o pow. 3,01 ha. W roku 2009 na podstawie Decyzji Starosty Olsztyńskiego część użytków ekologicznych przeszła w trwały zarząd Marszałka Województwa Warmińsko - Mazurskiego. W wyniku powyższych zmian wg obecnego stanu na terenie Nadleśnictwa znajduje się 8,71 ha użytków ekologicznych (jez. Czarne i jez. Piecki). 

Obszary Natura 2000

• Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków - obszary wyznaczone, zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej, do ochrony populacji dziko występujących ptaków jednego lub wielu gatunków, w którego granicach ptaki mają korzystne warunki bytowania w ciągu całego życia, w dowolnym jego okresie albo stadium rozwoju.

  Do tej formy ochrony, obejmującej na terenie Nadleśnictwa pow. ok. 2214 ha, został zaliczony  -   Obszar Doliny Pasłęki, ustanowiony Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 października 2008 r. zmieniające rozporządzenie z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie Obszarów Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000. Pokrywa sie on obszarowo niemal w całości z rezerwatem "Ostoja Bobrów na Rzece Pasłęce".

• Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk - obszary ustanowione na mocy Dyrektywy Siedliskowej, w celu trwałej ochrony siedlisk przyrodniczych lub populacji zagrożonych wyginięciem gatunków roślin lub zwierząt lub w celu odtworzenia właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych lub właściwego stanu ochrony tych gatunków.

  Do tej formy ochrony na terenie Nadleśnictwa zostały zaliczone:  
  -    Rzeka Pasłęka zakreślająca na terenie Nadleśnictwa pow. ok. 748 ha, pokrywająca się w całości z obszarem "ptasim" Doliny Pasłęki;
  -   Dolina Drwęcy, na gruntach Nadleśnictwa Stare Jabłonki jedynie jej fragment o powierzchni ok. 1337 ha.

   

Pomniki przyrody

Rzadkie i cenne składniki przyrody ożywionej i nieożywionej uznawane są za pomniki przyrody. Do roku 1997 na terenie Nadleśnictwa Stare Jabłonki zarejestrowanych było 8 pomników. W ostatnim 10-leciu (w roku 2004) przybyło kolejnych 31, z tym że jeden z wcześniejszych (lipa) uległ w 2002 roku zniszczeniu. Aktualna liczba uznanych pomników przyrody na terenie Nadleśnictwa Stare Jabłonki wynosi 40 szt. Są to głównie prastare drzewa: 25 dębów, 4 sosny, 5 lip, 2 buki, 1 świerk, 2 grupy drzew (3 dęby i 3 modrzewie) oraz 1 głaz narzutowy. Ponadto, na obszarze administracyjnym Nadleśnictwa znajdują się liczne zabytki archeologiczne stanowiące o ciągłości kultury na tych terenach.

Szczegółowy wykaz pomników przyrody powołanych na gruncie Nadleśnictwa Stare Jabłonki znajduje się w plikach do pobrania.