Ochrona przyrody

Rezerwaty na gruntach w zarządzie LP.

1.     Rezerwat „Kopce" - rezerwat częściowy o powierzchni 14,74 ha - utworzony „Zarządzeniem MLiPD z 18.12.1953 r. w celu zachowania zespołów leśnych naturalnego pochodzenia" (MP 1954, A-1/21). Chroni cenne fragmenty lasu mieszanego z lipą i wieloma rzadkimi roślinami runa. Na terenie rezerwatu występują żyły skały wulkanicznej, tzw. cieszynit. Rezerwat ten znajduje się w oddz.206c-h obrębu Hażlach. Typ rezerwatu: Fitocenotyczny zbiorowisk leśnych - lasów górskich i podgórskich.

2.      Rezerwat „Skarpa Wiślicka" - rezerwat częściowy o powierzchni 27,38 ha - utworzony „Zarządzeniem MOSZNiL z dnia 12.11.1996 r. w celu zachowania drzewostanów bukowych oraz łęgów z pomnikowymi okazami buka i jesionu" (MP 1996, 75-688). Rezerwat ten obejmuje poddziały 74b,d oraz 75a-g obrębu Hażlach. Typ rezerwatu: Fitocenotyczny zbiorowisk leśnych - lasów wyżynnych. Przedmiotem ochrony są dobrze zachowane zespoły lasów wyżynnych, oraz liczne stanowisko cieszynianki wiosennej (Hacquetia epipactis). Celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych d-stanów bukowych, wiązowych oraz łęgów z pomnikowymi okazami buka i jesiona. Istotą rezerwatu „Skarpa Wiślicka" jest dobrze zachowany, rzadki w tej okolicy fragment lasu, który nie został zajęty pod uprawy rolne, dzięki ukształtowaniu terenu. Wyróżniono tu dobrze wykształcony podgórski łęg jesionowy (Larici remotae- Fraxinetum). Drzewostan budują tu okazałe wiązy oraz jesiony z domieszką: graba, dębu, jawora i czereśni. Stwierdzono również żyzną buczynę czosnkową (Dentario glandulosae- Fagetum allietosum) z d-stanem bukowym. W rezerwacie występuje fragment sztucznej świerczyny. Najważniejsze osobliwości: Wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum); śnieżyczka przebiśnieg (Galanthus nivalis), cieszynianka wiosenna (Hacquetia epipactis), storczyk blady (Orchis pallens), bluszcz (Hedera helix), barwinek (Vinca minor), oraz pomnikowa jesiony i wiązy.

3.      Rezerwat „Zadni Gaj" - rezerwat częściowy o powierzchni 5,73 ha - powołany „Zarządzeniem MLiPD z dnia 30.08.1957 r. w celu ochrony cisa" (MP 1957, 75/463) Znajduje się on w oddziale 122d,i,j, obrębu Ustroń. Typ rezerwatu: Florystyczny krzewów i drzew - lasów górskich i podgórskich. Przedmiotem ochrony jest stanowisko cisa pospolitego. Najważniejsze osobliwości: Cis pospolity (Taxus baccata); wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum).

4.      Rezerwat „Lasek Miejski nad Olzą" - rezerwat ścisły o powierzchni 3,23 ha - „Zarządzeniem MLiPD z dnia 21.10.1961r. w celu ochrony lasu mieszanego o charakterze pierwotnym oraz stanowisko rzadkiej rośliny - cieszynianki" (MP 1961, 84/352). Rezerwat ten znajduje się w oddz.103x obrębu Ustroń. Typ rezerwatu: Florystyczny roślin zielnych i krzewinek - lasów górskich i podgórskich. Teren ten został uznany za rezerwat w celu ochrony naturalnego lasu liściastego o charakterze grądu i łęgu ze stanowiskiem cieszynianki. Lasek nad Olzą stanowi w całości las pochodzenia naturalnego. Jest to zespół grądu subkontynantalnego (Tilio-Carpinetum) z drzewostanem grabowo- dębowo- lipowym z domieszką jawora, modrzewia, klona i jesiona w wieku ok. 180 lat, z licznymi okazami pomnikowymi. W runie występują liczne stanowiska cieszynianki wiosennej (Hacquetia epipactis).

5.      Rezerwat „Czantoria" - rezerwat częściowy o powierzchni 97,80 ha - powołany „Zarządzeniem MOSZNiL z dnia 12.11.1996 r. w celu ochrony dolnoreglowych zbiorowisk leśnych o charakterze naturalnym" (MP 1996; 75/675). Znajduje się on w oddziałach 52, 55 i 55Aa-d obrębu Ustroń. Typ rezerwatu: Fitocenotyczny zbiorowisk leśnych - Lasów mieszanych górskich. Przedmiotem ochrony są dolnoreglowe siedliska o charakterze naturalnym, oraz stare, naturalne d-stany z miejscowym ekotypem świerka. Celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych dolnoreglowych zbiorowisk leśnych o charakterze naturalnym. D-stany na tym obszarze liczą od kilkunastu do 140 lat. W przewadze jest buk a oprócz niego, świerk, jodła, jawor, jesion. Wyróżniono tu żyzną buczynę w różnych postaciach (Dentario glandulosae- Fagetum), kwaśną buczynę (Luzulo nemorosae- Fagetum), jaworzynę karpacką (Sorbo- Aceretum). Szczególną wartość mają zbiorowiska z d-stanem jesionowo-jaworowym znane ze Słowacji i Moraw jako Mercuriali- Fraxinetum.

Rezerwaty w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa.

1. „Lasek Miejski nad Puńcówką" - Typ rezerwatu: Florystyczny roślin zielonych i krzewinek - lasów górskich i podgórskich. Pow. rezerwatu - 6.96 ha. Rezerwat leży na terenie miasta Cieszyn Rezerwat nad Puńcówką został utworzony w celu „zachowania żyznych lasów liściastych z bogatym stanowiskiem cieszynianki.

 Parki krajobrazowe.

Część lasów Nadleśnictwa Ustroń położona jest na terenie utworzonego rozporządzeniem Wojewody Bielskiego nr 10/98 z dnia 16 czerwca 1998 r. (Dz. Urz. Woj. Biel. nr 9/98, poz. 111) Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego w celu zachowania, popularyzacji i upowszechniania szczególnych wartości przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych Beskidu Śląskiego, w warunkach racjonalnego gospodarowania zgodnie z zasadami ekorozwoju.

Obejmuje on tereny leśne dwóch pasm górskich - Czantorii (995 m npm) oraz Baraniej Góry (1 220 m npm) na powierzchni 38 620 ha (z otuliną - 60 905 ha).

Powierzchnia gruntów Nadleśnictwa należących do parku krajobrazowego wynosi 5867,49 ha, z czego w obrębie Brenna - 3656,53 ha a w obrębie Ustroń - 2210,96 ha.. Obejmuje prawie cały obręb Brenna (bez oddz. 1-9, 67 oraz części oddziałów 12, 37, 57, 45, 108) oraz południowo-wschodnią część obrębu Ustroń. (bez oddz. 22, 22A, 89-122, oraz części oddziałów 1, 2, 3, 5, 10, 17, 43, 62, 65, 67, 69, 76, 79.

Park krajobrazowy jest obszarem chronionym ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe, a celem jego utworzenia jest zachowanie, popularyzacja i upowszechnianie tych wartości w warunkach racjonalnego gospodarowania. Podstawowym założeniem nie jest więc wyłączenie obszaru parku spod działalności gospodarczej, lecz umiejętne i racjonalne łączenie funkcji ochronnych z gospodarczymi. W gospodarce na terenie parku obowiązuje zasada ekorozwoju. W praktyce oznacza to stosowanie zrównoważonej gospodarki rolnej i leśnej, racjonalne korzystanie z wód i kopalin, właściwa gospodarka odpadami, wprowadzanie tzw. czystej energii. Przede wszystkim zaś eliminowanie działalności powodującej trwałe, nieestetyczne zmiany krajobrazu, zanieczyszczenie środowiska lub zakłócanie naturalnych procesów przyrodniczych. Wszystkie te uwarunkowania powodują, iż parki krajobrazowe są szczególnie atrakcyjne do rozwijania w ich granicach różnych form wypoczynku, przede wszystkim turystyki kwalifikowanej.

Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego obejmuje 2 główne pasma tegoż Beskidu: pasmo Baraniej Góry oraz pasmo Czantorii i Stożka. Zbudowane głównie z piaskowca godulskiego, którego warstwy charakteryzują się różną trwałością. Ulegając erozji pod wpływem wiatru i wody tworzą malownicze progi i wodospady w dolinach potoków, oraz formy skałkowe (niektóre z nich objęte ochroną jako pomniki przyrody). Głębokie doliny o stromych zboczach sprzyjają powstawaniu osuwisk zarówno powierzchniowych jak i podziemnych. Sieć podziemnych szczelin osiąga nieraz duże rozmiary tworząc jaskinie. Niektóre z nich zostały uznane za pomniki przyrody. Na terenie Beskidu Śląskiego 70% powierzchni lasów stanowią sztucznie wprowadzone świerczyny.

Beskid Śląski stanowi od dawna obiekt szczególnego zainteresowania turystów i krajoznawców. Stąd też teren ten znajduje się na czołowym miejscu w kraju pod względem zagospodarowania turystycznego. Istnieje tutaj bardzo gęsta sieć szlaków.

Pomniki przyrody.

Są to pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości naukowej, kulturowej i historycznej. Często odznaczają się one indywidualnymi cechami: sędziwe i okazałych rozmiarów drzewa, grupy drzew, głazy narzutowe, źródła, skałki, jaskinie, wodospady i inne.

W Nadleśnictwie jest 20 pomników przyrody z tego: 1 głaz narzutowy, 4 jaskinie, 1 grupa drzew, 13 pojedynczych drzew oraz 1 bluszcz. Od ostatniej inwentaryzacji przybyło 16.

 Lasy referencyjne oraz HCVF.

A. Lasy referencyjne, strefy i powierzchnie ochronne, wyznaczone zgodnie z Zasadą 6 Kryterium 4 Krajowego Standardu Gospodarki Leśnej FSC w Polsce:

Strefy ochronne i powierzchnie ochronne- 1220,41 ha

Ekosystemy (obszary leśne) referencyjne -174,90 ha

B. Lasy o szczególnych walorach przyrodniczych HCVF (High Conservation Value Forests)

HCVF 1.1 Obszary chronione:

HCVF 1.1.a  Rezerwaty przyrody - 149,87 ha 

HCVF 1.1.b Parki krajobrazowe – 6411,39 ha

HCVF 1.2 Ostoje zagrożonych i ginących gatunków – 33,72 ha

Na terenie Nadleśnictwa Ustroń występują 3 strefy ochrony, z czego 2 strefy stanowią ochronę gniazd bociana czarnego, a jedna strefę ochronną gniazd bielika. Na uwagę zasługuje fakt, że miejsce gniazdowania bielika jest najdalej wysuniętym na południu w Polsce. 

HCVF 2. Kompleksy leśne odgrywające znaczącą rolę w krajobrazie, w skali krajowej, makroregionalnej lub globalnej: 0 ha

HCVF 3. Obszary obejmujące rzadkie, ginące lub zagrożone ekosystemy:

HCVF 3.1. Ekosystemy skrajnie rzadkie i ginące , marginalne z punktu widzenia gospodarki leśnej – 44,19 ha
HCVF 3.2. Ekosystemy rzadkie i zagrożone w skali Europy- 3611,59 ha

W obrębie Nadleśnictwa Ustroń występują następujące fragmenty zbiorowisk leśnych:

 Źródliska wapienne ze zbiorowiskami Cratoneurion commutati

 Żyzne buczyny (Dentario glandulosae-Fagetum, Galio odorati-Fagetum)

 Grąd środkowo-europejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum)

 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albae, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe), i inne

HCVF 4. Lasy pełniące funkcje w sytuacjach krytycznych:

HCVF 4.1 Lasy wodochronne – 7223,73

HCVF 4.2 Lasy glebochronne – 822,49

HCVF 6. Lasy kluczowe dla tożsamości kulturowej lokalnych społeczności:
Łączna powierzchnia 2,81 ha. Należą tutaj następujące miejsca:

Obręb Brenna

- zabytkowy drewniany dworek myśliwski oraz kapliczka św. Huberta z freskami

- rozebrana gajówka, w 1944 r. spalono sąsiednie zabudowania i rozstrzelano 7 mieszkańców

- bunkier partyzantów zlikwidowany w 1943 r. przez okupanta, zginęło 5 osób

Obręb Hażlach

- miejsce pochowania nieznanych żołnierzy poległych w czasie II wojny światowej

- miejsce po spalonej gajówce w której ukrywali się partyzanci AK

- pomnik ku pamięci gajowego Alojzego Sajdok zastrzelonego podczas pełnienia obowiązków służbowych w 1918 r.

- grób nieznanego żołnierza z 1945 r. 

- miejsce rozstrzelania żołnierzy AK (krzyż i tablica informacyjna)

- miejsce rozstrzelania więźniów przez hitlerowców (krzyż)

Obręb Ustroń

- miejsce kultu religijnego, kamień przy którym zbierali się prześladowani ewangelicy

- kapliczka

- miejsce ukrywania się partyzantów

- miejsce straceń z czasów II wojny światowej

- grodzisko "Międzyświeć" wraz z wałem nasypowym