Ochrona przyrody

REZERWATY PRZYRODY

„Jezioro Fletnowskie" – to rezerwat częściowy o powierzchni ogólnej 25,21 ha, utworzony na podstawie Zarządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 11 grudnia 1995 r. (M.P. Nr 5, poz. 44 z dnia 23 stycznia 1996 r.). Celem ochronny jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych unikalnej pod względem geomorfologicznym rynny Jeziora Fletnowskiego przecinającej południkowo basen grudziądzki. Rezerwat położony jest w obrębie Laskowice, w oddziałach: 28a, c, 39a, b (17,23 ha – powierzchnia leśna), 28b, 39c (7,80 ha – bagno i jezioro) oraz 39~f (0,18 ha – rów (Ls)).  Rezerwat posiada niezatwierdzony plan ochrony na lata 1998-2017. Nadzór nad rezerwatem sprawuje Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy.

„Ostnicowe parowy Gruczna” – to rezerwat częściowy o powierzchni ogólnej 23,82 ha, utworzony na podstawie Rozporządzenia nr 93/99 Wojewody Kujawsko-Pomorskiego z dnia 12 maja 1999 r. (Dz. Urz. Woj. Kuj.-Pom. Nr 36, poz. 267). Celem ochorny jest zachowanie ze względów naukowych, dydaktycznych i krajobrazowych urozmaiconych wcięć erozyjnych, od płytkich i wąskich do szerokich i wydłużonych, przechodzących w głębokie jary zbocza doliny Wisły, z unikalną florą roślinności kserotermicznej, stanowiącą wyjątkową wartość naukową. Rezerwat położony jest w obrębie Laskowice, w oddziale: 384g, h, i, k, m (17,87 ha – pastwiska),  l, n (0,88 ha – nieużytki),  j (5,07 ha – powierzchnia leśna niezalesiona). Rezerwat posiada niezatwierdzony plan ochrony na lata 2013-2032. Nadzór nad rezerwatem sprawuje Regionalny Dyrektor Ochorny Środowiska w Bydgoszczy.

„Grabowiec” – jest rezerwatem częściowym o powierzchni ogólnej 27,38 ha, utworzonym na podstawie Zarządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 25 lipca 1997 r. (M.P. Nr 56, poz. 535 z dnia 8 września 1997 r.), w celu zachowania ze względów naukowych i dydaktycznych grądu zboczowego z chronionymi i rzadkimi gatunkami roślin. Rezerwat położony jest w obrębie Laskowice, w oddziałach: 234a, 235g, 243g, 244c, d, g (26,57 ha – powierzchnia leśna), 235i (0,19 ha – szkółka), 234~b, 235~a, ~b, 244~a, ~c, ~f (0,45 ha – powierzchnia związana z gospodarką leśną – drogi, linie oddz.), 234~c (0,17 ha – powierzchnia niezwiązana z gospodarką leśną – LE). Rezerwat posiada planu ochrony na lata 2015-2034. Nadzór nad rezerwatem sprawuje Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy.

PARKI KRAJOBRAZOWE

Nadwiślański Park Krajobrazowy został utworzony na mocy Rozporządzenia Nr 20/2005 Wojewody Kujawsko-Pomorskiego z dnia 8 września 2005 roku. Park powstał z podziału Parku Krajobrazowego Doliny Dolnej Wisły, w skład którego weszły funkcjonujące wcześniej: Chełmiński Park Krajobrazowy i Nadwiślański Park Krajobrazowy, powstałych z kolei na bazie obszarów chronionego krajobrazu (Strefy Krawędziowej Doliny Wisły i Ostromeckiego). Celem utworzenia Nadwiślańskiego Parku Krajobrazowego jest zachowanie mozaikowatości krajobrazu lewobrzeżnej części Doliny Dolnej Wisły. Nadwiślański Park Krajobrazowy i Chełmiński Park Krajobrazowy tworzą Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego, nad którym pieczę sprawuje zarząd z siedzibą w Świeciu. Powierzchnia gruntów Nadleśnictwa Dąbrowa w granicach NPK wynosi około 2.967 ha i obejmuje fragmenty obu obrębów (Dąbrowa i Laskowice).

Wdecki Park Krajobrazowy utworzony na mocy Rozporządzenia Nr 52/93 Wojewody Bydgoskiego z dnia 16 lutego 1993 roku, wyodrębniony został ze względu na wybitnie wyróżniający się krajobraz malowniczo wijącej się rzeki Wdy oraz jej dopływów: Prusiny, Ryszki i Sobińskiej Strugi. Oprócz wód płynących na terenie WPK występują liczne jeziora wytopiskowe z niezwykle rzadką roślinnością, bogatą w gatunki reliktowe. Obszar parku charakteryzuje się dużym bogactwem fauny i flory. Pieczę nad Wdeckim Parkiem Krajobrazowym sprawuje Zarząd Wdeckiego Parku Krajobrazowego z siedzibą w Osiu. Powierzchnia gruntów Nadleśnictwa Dąbrowa w granicach WPK wynosi około 459 ha i obejmuje fragmenty obu obrębów. 

OBSZARY CHRONIONEGO KRAJOBRAZU

Wschodni Obszar Chronionego Krajobrazu Borów Tucholskich położony jest na terenach sandrowych we wschodniej części Borów Tucholskich. Charakteryzuje się znacznym udziałem wód powierzchniowych o dużych walorach przyrodniczych, krajobrazowych i rekreacyjnych. Powierzchnia obszaru w stanie posiadania nadleśnictwa wynosi około 11.200 ha i jest zlokalizowana w obrębie Dąbrowa i Laskowice.

Świecki Obszar Chronionego Krajobrazu położony jest na terenie Równiny Świeckiej rozciętej doliną rzeki Wdy. Posiada duże walory krajobrazowo-estetyczne, a na jego terenie znajduje się min. zbiornik w Gródku. Powierzchnia obszaru w stanie posiadania nadleśnictwa wynosi około 1.952 ha i jest zlokalizowana tylko w obrębie Laskowice.

Nadwiślański Obszar Chronionego Krajobrazu obejmuje trzy strefy krawędzi wysoczyzny w dolinie dolnej Wisły ujęte w trzy podobszary ze względu na brak ciągłości walorów krajobrazowych. Krawędź charakteryzują duże deniwelacje (40-50 m), liczne wcięcia erozyjne, malownicze wąwozy i występująca incydentalnie roślinność stepowa. Podobszar część południowa obejmuje krawędź wysoczyzny w okolicach Gruczna. Powierzchnia obszaru w stanie posiadania nadleśnictwa wynosi około 2 ha i jest zlokalizowana tylko w obrębie Laskowice.

OBSZARY NATURA 2000  

Obszar Specjalnej  Ochrony Ptaków "Bory Tucholskie" PLB220009

Obejmuje swym zasięgiem 322 535,90 ha, z czego w Nadleśnictwie Dąbrowa znajduje się 5 182,24 ha. Na całym obszarze zinwentaryzowano 107 gatunków ptaków gniazdujących, w tym co najmniej 28 gatunków ptaków z Załącznika 1 Dyrektywy Ptasiej i 6 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt. W okresie lęgowym obszr ten zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej nastęujących gatunków ptaków: bielik, kania czarna, kania ruda, podgorzałka, puchacz, rybitwa czarna, rybitwa rzeczna, zimorodek, żuraw, gągoł, nurogęś, tracz długodziuby i błotniak stawowy. W okresie wędrówek występuje co najmniej 1% populacji szlaku wędrówkowego łabędzia krzykliwego (do 400 osobników) i żurawia (do 1800 osóbników na noclegowisku). Utworzenie ptasiego Obaszru Natura 2000 Bory Tucholskie stanowi o różnorodności ptactwa. Obszar ten posiada Plan Zadań Ochronnych.        

Dolina Dolnej Wisły (Kod Obszaru 040003) - specjalnej ochrony ptaków
W zasięgu działania terytorialnego Nadleśnictwa Dąbrowa wyznaczono obszar specjalnej ochrony ptaków (wg Dyrektywy Ptasiej) na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków NATURA 2000 - Dolina Dolnej Wisły (Kod Obszaru 040003), o powierzchni ogólnej 34 909,20 ha. Obejmuje on odcinek doliny Wisły w jej dolnym biegu, od Włocławka do Przegaliny, zachowujący naturalny charakter i dynamikę rzeki swobodnie płynącej. Rzeka płynie w dużym stopniu naturalnym korytem, z namuliskami, łachami piaszczystymi i wysepkami, w dolinie zachowane są starorzecza i niewielkie torfowiska niskie; brzegi pokryte są mozaiką zarośli wierzbowych i lasów łęgowych, a także pól uprawnych i pastwisk. Miejscami dolinę Wisły ograniczają wysokie skarpy, na których utrzymują się murawy kserotermiczne i grądy zboczowe. Wisła przepływa w granicach obszaru przez kilka dużych miast, takich jak: Toruń, Bydgoszcz, Grudziądz, Tczew. Na tym obszarze występuje 5 gatunków ssaków wymienionych w Załączniku 2 Dyrektywy Siedliskowej, co najmniej 44 gatunki ptaków wymienione w Załączniku 1 Dyrektywy Ptasiej, a także 7 gatunków znajdujących się w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt. Odnotowano tu gniazdowanie około 180 gatunków ptaków. Z grupy gatunków zagrożonych wyginięciem w Europie na tym terenie występuje 16 gatunków. Biorąc pod uwagę grupy gatunków zagrożomych wyginięciem w Polsce, na tym terenie stwierdzono: 1 gatunek skrajnie zagrożony, 6 silnie zagrożonych i 21 zgrożónych. Wśród zagrożonych gatunków ssaków występujących na tym obszarze warto wymienić takie jak: wilk, wydra, bóbr europejski, mopek, nocek duży. Wystęują tu 2 gatunki płazów wymienione w Załączniku 2: kumak nizinny i traszka grzebieniasta. Spośród ptaków teren ten zasiedlają takie gatunki jak: nurogęś, ohar, rybitwa białoczelna, rybitwa rzeczna, zimorodek, derkacz, ostrygojad, sieweczka rzeczna, mewa czarnogłowa. W okresie zimowym przebiega tędy szlak wędrówkowy takich gatunków jak: orzeł bielik, gągoł, nurogęś, bielaczek. Równie bogata jest flora naczyniowa, licząca około 1350 gatunków roślin. Charakteryzuje ją duża różnorodność zbiorowisk, wśród których znajdują się siedliska wyminenione w Załączniku I: łęgi topolowe, olszowe i jesionowe, olsy źródliskowe, niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie, starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne. W zasięgu nadlesnictwa znajduje się 33,53 ha.

Specjalny obszar ochrony siedlisk Sandr Wdy (symbol PLH040017) - wg Dyrektywy Siedliskowej

W zasięgu działania terytorialnego nadleśnictwa wyznaczono Specjalny obszar ochrony siedlisk Sandr Wdy symbol PLH040017 (wg. Dyrektywy Siedliskowej) Jeden z najcenniejszych przyrodniczo fragmentów Borów Tucholskich, dolina i sandr Wdy. Obszar położony na równinie sandrowej, w którą głęboko wcina się Wda i jej dopływy, W rynnach polodowcowych i zagłębieniach wytopiskowych położone są rozmaite cenne ekosystemy wodne i bagienne. Obszar obejmuje rdzeniowe części Wdeckiego Parku Krajobrazowego i jest reprezentatywny dla przyrody Borów Tucholskich. W administracji Nadleśnictwa Dąbrowa znajduje się 234,25 ha powierzchni leśnej.

POMNIKI PRZYRODY

Wykaz pomników przyrody na terenie Nadleśnictwa Dąbrowa zawiera załącznik.

UŻYTKI EKOLOGICZNE

Wykaz użytków ekologicznych znajdujących się na terenie Nadleśnictwa Dąbrowa zawiera załącznik.

ZESPOŁY PRZYRODNICZO-KRAJOBRAZOWE  

Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Dolina rzeki Sobińska Struga został utworzony na mocy Rozporządzenia Nr 14/97 Wojewody Bydgoskiego z dnia 14 kwietnia 1997 roku. Zespół obejmuje dolinę rzeki Sobińska Struga, jedną z najpiękniejszych dolin rzecznych w tej części Borów Tucholskich. Powierzchnia zespołu w stanie posiadania nadleśnictwa wynosi około 39 ha i jest zlokalizowana tylko w obrębie Dąbrowa. Powierzchnia ta pokrywa się z fragmentem zasięgu Wdeckiego Parku Krajobrazowego. Lokalizacja zespołu przyrodniczo-krajobrazowego na gruntach Skarbu Państwa zarządzanych przez Nadleśnictwo Dąbrowa została wprowadzona do bazy opisów taksacyjnych w ramach grup powierzchni (obszarów chronionych). Granice zespołu przyrodniczo-krajobrazowego zostały naniesione na mapę sytuacyjno-przeglądową walorów przyrodniczo-kulturowych i wprowadzone do mapy numerycznej w ramach SLMN.

GATUNKI CHRONIONE 

Teren Nadleśnictwa Dąbrowa nie był obiektem kompleksowych badań florystycznych ani faunistycznych. W dostępnej literaturze możemy spotkać jedynie opracowania dotyczące niektórych małych obszarów leśnych. Z tego powodu wykaz stanowisk roślin chronionych i rzadkich może być niepełny i obejmuje tylko stanowiska wymienione w literaturze oraz stwierdzone podczas inwentaryzacji lub konsultacji z pracownikami ALP.

W przypadku chronionych gatunków zwierząt sytuacja jest bardziej skomplikowana. Ponieważ ochroną gatunkową objęte są wszystkie lub zdecydowana większość gatunków płazów, gadów i ptaków oraz wiele gatunków ssaków, a podanie ich lokalizacji jest praktycznie niemożliwe, w bieżącym programie ochrony przyrody list chronionych na terenie nadleśnictwa zwierząt nie zamieszcza się. Szczegółowe listy chronionych gatunków zwierząt na terenie Nadleśnictwa Dąbrowa zawiera poprzedni program ochrony przyrody.

Strefy ochronne występujących tu gatunków (bocian czarny i bielik) zostały wprowadzone do bazy opisów taksacyjnych w ramach grup powierzchni (obszarów chronionych).

Wykaz występujących na terenie Nadleśnictwa Dąbrowa gatunków chronionych dostęny jest na wniosek.

SIEDLISKA PRZYRODNICZNE PODLEGAJĄCE OCHRONIE 

Chronione siedliska przyrodnicze zostały ujęte w tabeli wraz z podaniem lokalizacji i powierzchni wydzielenia, w którym występują oraz zostały naniesione na mapę sytuacyjno-przeglądową walorów przyrodniczo-kulturowych. Wykaz nie obejmuje pozycji chronionych już w nadleśnictwie w ramach form ochrony przyrody przewidzianych ustawą tj. rezerwatu, powierzchniowych pomników przyrody i użytków ekologicznych.

Wykaz występujących na terenie Nadleśnictwa Dąbrowa siedlisk przyrodniczych podlegających ochronie dostępny jest na wniosek. 

Na tym obszarze występuje 5 gatunków ssaków wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej, co najmniej 44 gatunki

ptaków wymienione w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej, a także 7 gatunków znajdujących się w Polskiej Czerwonej Księdze

Zwierząt. Odnotowano tu gniazdowanie około 180 gatunków ptaków. Z grupy gatunków zagrożonych wyginięciem w Europie na

tym terenie występuje 16 gatunków. Biorąc pod uwagę grupy gatunków zagrożonych wyginięciem w Polsce, na terenie tym

stwierdzono: 1 gatunek skrajnie zagrożony, 6 silnie zagrożonych i 21 zagrożonych. Wśród chronionych gatunków ssaków,

występujących na tym obszarze warto wymienić takie, jak: wilk, wydra, bóbr europejski, mopek, nocek duży. Występują tu 2

gatunki płazów wymienione w Załączniku II: kumak nizinny i traszka grzebieniasta. Spośród ptaków teren ten zasiedlają takie

gatunki jak nurogęś, ohar, rybitwa białoczelna, rybitwa rzeczna, zimorodek, derkacz, ostrygojad, sieweczka rzeczna, mewa

czarnogłowa. W okresie zimowym przebiega tędy szlak wędrówkowy takich gatunków, jak orzeł bielik, gągoł, nurogęś, bielaczek.