Ochrona przyrody
Rezerwaty
Rezerwat ,,Cisów im. prof. Zygmunta Czubińskiego” o powierzchni ogólnej 40,58 ha został utworzony w oparciu o zarządzenie nr 110 Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dn. 15 lipca 1970 r.
Rezerwat obejmuje fragment południowego zbocza najwyższego wzniesienia (Góra Włochy – 427 m n.p.m.) Pasma Cisowskiego. Pasmo to pokryte jest w większości lasami, w których spotyka się jeszcze wiele naturalnych drzewostanów jodłowych oraz jodłowo-bukowych z domieszką dęba i sosny. Dla zachowania takiego właśnie – o charakterze pierwotnym – lasu mieszanego charakterystycznego dla łysogórskiego obszaru Gór Świętokrzyskich, został utworzony ten rezerwat.
Piękne drzewostany, tworzone zasadniczo przez buk, jodłę, dąb i sosnę w wieku od 120 do 180 lat, wzbogacają także występujące w formie domieszki: jawor, klon, grab, modrzew i świerk. Zarówno jodła, jak i buk oraz dąb odnawiają się tu naturalnie.
Zbiorowiska leśne reprezentują zespoły żyznej buczyny karpackiej i miejscami (wzdłuż strumienia) łęgu jesionowego.
Rezerwat „Radomice” o powierzchni łącznej 27,15 ha, został utworzony na mocy Zarządzenia nr 137 Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 27 kwietnia 1953 r. W 2003 r. zgodnie z rozporządzeniem Nr 24/2003 Wojewody Świętokrzyskiego z dn. 23 września (Dz. Urz. Woj. Św. Nr 220 z dn. 30.09.2003 r., poz. 2034) rezerwat został powiększony, również w w/w rozporządzeniu wyznaczono nowe zakazy obowiązujące na terenie rezerwatu.
Rezerwat obejmuje zalesiony fragment płaskiej, podmokłej doliny rzecznej. Siedliska leśne rezerwatu są bardzo żyzne i na ogół mało zmienione, ale drzewostany nie są naturalne.
Celem ochrony jest zachowanie naturalnego stanowiska cisa pospolitego (największe stanowisko na Wyżynie Małopolskiej), występującego na glebach podmokłych i bagiennych w malowniczych i dość zróżnicowanych drzewostanach (zarówno pod względem składu gatunkowego jak i wieku). Cis rośnie tu w znacznych ilościach, najczęściej w formie krzewów lub małych drzewek, niekiedy tworzy kępy zarośli; w większości ma pochodzenie naturalne. W drzewostanach dominują sztucznie wprowadzone olsza i sosna, w mniejszych ilościach oraz domieszkowo spotkać można świerk, jesion, dąb, osikę oraz jodłę, grab i brzozę.
Zbiorowiska potencjalnej roślinności leśnej reprezentowane są przez: łęg jesionowy, subkontynentalny grąd wysoki i ols porzeczkowy oraz na południowych obrzeżach rezerwatu – subkontynentalny bór świeży.
Rezerwat „Białe Ługi” o powierzchni łącznej 407,86 ha został utworzony w oparciu o Zarządzenie nr 322 Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 19 września 1959 r.
Położony jest u podnóża Pasma Cisowskiego i jest ze wszystkich stron otoczony lasami, które stanowią dla niego naturalną osłonę.
Rezerwat utworzono dla zachowania największego w regionie naturalnego kompleksu śródleśnych torfowisk różnych typów, w różnych stadiach rozwoju z cennymi zespołami roślinności bagiennej i bogatą awifauną. Wraz z torfowiskiem w obrębie rezerwatu chronione są otaczające je obszary leśne – szereg oligo- i eutroficznych zbiorowisk olsów, łęgów, grądów niskich oraz oligotroficznych borów suchych i wilgotnych.
Z przeprowadzonych badań wynika, że torfowisko powstało w rowie tektonicznym, w którym torf gromadzi się w miarę obniżania się jego dna. „Białe Ługi” są więc świadectwem ciągle trwających w Górach Świętokrzyskich przesunięć pionowych (ostatnie zarejestrowane tu trzęsienie ziemi miało miejsce w latach trzydziestych naszego wieku). Niektóre fragmenty torfowiska są zupełnie niedostępne, tworząc typowe grzęzawiska, a pokłady torfu mają grubość ponad 4 m.
Rezerwat poza całym szeregiem odrębności związanych z podłożem, ukształtowaniem terenu, układem stosunków wodnych, warunkami troficznymi czy mikroklimatem, posiada charakterystyczne formy przejściowe roślinności – od zbiorowisk bezdrzewnych do torfowiska zadrzewionego i lasu. Rezerwat stanowi teren źródliskowy rzeki Czarnej Staszowskiej (w pobliżu której wyróżniono łęg jesionowo-wiązowy ze stanowiskami cisa) oraz rzeki Trupień.
Użytki ekologiczne w rozumieniu ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. z dnia 30 kwietnia 2004 r.) to, zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej – naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności itp. Na terenach zarządzanych przez N-ctwo Daleszyce znajduje się 1 użytek ekologiczny, którego szczegółowy opis przedstawiono w tabeli poniżej.
Tabela 90. Wykaz istniejących użytków ekologicznych.
|
Lp
|
Nr
rej.
woj.
|
Akt prawny
data
|
Położenie
|
Pow.
[ha]
|
Opis obiektu
walory przyrodnicze
ograniczenia i zakazy
|
Uwagi
|
|
|
oddz.
poddz.
|
gmina
l-ctwo
|
||||||
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
9
|
|
1.
|
U-050
|
Uch.RG
Daleszyce
Nr XXVIII/
148/2001
31.XII.2001
|
141 g,
142 g
|
Daleszyce
Cisów
|
5,07
|
Obiektem składającym się na ten użytek ekologiczny jest torfowiskiem przejściowym.
W celu ochrony tego obiektu wprowadzono
m.in. zakazy:
- zmiany stosunków wodnych,
- niszczenia gleby,
- pozyskiwania i niszczenia roślin
(z wyjątkiem zabiegów i prac zmierzających do zachowania dotychczasowego charakteru zbiorowiska),
- zanieczyszczania obszaru objętego ochroną.
|
Obiekt przesuszony,
Zagrożony sukcesją
|
*- podać rok i rodzaj zabiegu
Zespół przrodniczo-krajobrazowy.
Zespołami przyrodniczo-krajobrazowymi są fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego zasługujące na ochronę ze względu na ich walory widokowe lub estetyczne.
W zasięgu terytorialnym N-ctwa Daleszyce znajduje się 1 zespół przyrodniczo-krajobrazowy. Obiekt ten położony jest na terenach zarządzanych przez Lasy Państwowe, jego szczegółowy opis zamieszczono w tabeli poniżej.
Tabela 91. Wykaz istniejących zespołów przyrodniczo-krajobrazowych.
|
Lp
|
Nr
Rej.
woj.
|
Nr
rozp.
data
|
Położenie
|
Pow.
[ha]
|
Opis obiektu
walory przyrodnicze
ograniczenia i zakazy
|
Zabiegi wykonane
uzgodnione
ze wskazanym
w rozp. - kol. 3*
|
|
|
oddz.
poddz.
|
gmina
l-ctwo
|
||||||
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
|
1.
|
Z-002
|
Rozp. Woj.
Nr 18/2002
19.02.2002[
|
część
oddz:
77 a-f,
78 c,f,g,
79 j,k,
94 b,c,d,
95 a
|
Daleszyce
Sieraków
i Niwy
|
60,04 ha
|
Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Ostra Górka” obejmuje północne zbocze i podnóże niewielkiego wydłużonego wzniesienia. Na obszarze tym, w lesie, widoczny jest szereg starych zrobów górniczych – pozostałość po dawnym górnictwie rud żelaza.
Ostra Górka stanowi zachodnie zakończenie pasa dawnych robót górniczych o długości ok. 10 km, rozciągającego się od Niwek Daleszyckich ku wschodowi.
Ślady dawnej eksploatacji to lejkowate, zaokrąglone lub owalne zagłębienia o średnicy 2– 5 m i głębokości 1– 2,5 m. Są one obecnie całkowicie zasypane i otoczone pierścieniami niewielkich hałd.
W celu ochrony tego obiektu wprowadzono m.in. zakazy:
- dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody albo racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej
- niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu lub obszaru
- uszkadzania i zanieczyszczania gleby
- wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym lub przeciwpowodziowym albo budową, odbudową, utrzymywaniem, remontem lub naprawą urządzeń wodnych
- wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawożenia użytkowanych gruntów rolnych
|
|
3.6. Stanowiska dokumentacyjne.
Stanowiskami dokumentacyjnymi są: nie wyodrębniające się na powierzchni lub możliwe do wyodrębnienia, ważne pod względem naukowym i dydaktycznym, miejsca występowania formacji geologicznych, nagromadzeń skamieniałości lub tworów mineralnych, jaskiń lub schroniska podskalne wraz z namuliskami oraz fragmenty eksploatowanych lub nieczynnych wyrobisk powierzchniowych i podziemnych. Mogą to być także miejsca występowania kopalnych szczątków roślin lub zwierząt. W zasięgu terytorialnym N-ctwa znajduje się jedno stanowisko dokumentacyjne, które zlokalizowane jest na terenie Lasów Państwowych, jego szczegółowy opis zamieszczono w tabeli poniżej.
|
Lp
|
Nr
Rej.
woj.
|
Nr
Rozp.
data
|
Położenie
|
Pow.
|
Opis obiektu
walory przyrodnicze
ograniczenia i zakazy
|
Zabiegi wykonane
uzgodnione
ze wskazanym
w rozp. - kol. 3*
|
Uwagi
|
|
|
oddz.
|
gmina
l-ctwo
|
|||||||
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
|
1.
|
S-003
|
Rozp. Woj.
Nr 17/2002
19.02.2002
|
101 (część)
|
Daleszyce
Wojciechów
|
ok. 2 ha
|
Stanowisko dokumentacyjne „Borków” położone jest w lesie pomiędzy Borkowem a Szczecnem. W obniżeniach terenu występuje cały szereg starych zrobów górniczych o średnicy 2 – 6 m i głębokości 1 – 3 m. Są to pozostałości dawnego górnictwa rud żelaza zlokalizowane na granicy wychodni osadów dewonu dolnego i dewonu środkowego. Wokół zrobów górniczych występują niewielkie hałdy do 0,5 m wysokości, zawierające drobne okruchy piaskowców kwarcytowych dewonu dolnego, rzadziej limonitów. Widoczny jest również zalany wodą szyb o wymiarach 1,5 x 1,5 m ze śladami obudowy drewnianej.
Miejsca te są zarośnięte krzewami i kilkunastoletnimi drzewami.
W celu ochrony tego obiektu wprowadzono m.in. zakazy:
-dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody albo racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej
- niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu lub obszaru
- uszkadzania i zanieczyszczania gleby
- wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwpowodziowym albo budową, odbudową, utrzymywaniem, remontem lub naprawą urządzeń wodnych
- wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawożenia użytkowanych gruntów rolnych
|
|
Zarastanie przez las
|