Ochrona przyrody

FORMY OCHRONY PRZYRODY NA GRUNTACH W ZARZĄDZIE NADLEŚNICTWA RYMANÓW

I. REZERWATY PRZYRODY

1. Rezerwat „Bukowica”
Powierzchnia: wg obwiązującego aktu powierzchnia wynosi 294,04 ha.
Grunty w zarządzie LP wg planu urządzenia lasu - 293,68 ha (jest to powierzchnia działek ewidencyjnych wg powszechnej ewidencji gruntów i budynków).
Położenie: obręb leśny Jaśliska, leśnictwo Darów, oddziały 257a,b; 258a; 259a; 260a,b,c,d,f; 261a; 262a,b,~a.
Cel ochrony: Celem ochrony rezrrwatu jest zachowanie naturalnych starodrzewów bukowo-jodłowych o charakterze puszczańkim.
Rezerwat należy rodzaju - leśny (L). Dla rezerwatu określa się typ i podtyp: 1) ze względu na dominujący przedmiot ochrony: typ - biocenotyczny i fizjocenotyczny (PBf), podtyp: biocenoz naturalnych i półnaturalnych (bp); 2) ze względu na główny typ ekosystemu: typ - leśny i borowy (EL), podtyp - lasów górskich i podgórskich (lgp).
Obiekt obejmuje rozległy kocioł źródliskowy górnego odcinka potoku Darów, położony na stokach południowych w zachodniej części pasma Bukowicy. Zbocza kotła pocięte są głębokimi dolinami wciosowymi cieków wodnych. Teren rezerwatu jest trudno dostępny, odznacza się zróżnicowaną i bogatą morfologią. Przeważają tu zbiorowiska leśne, reprezentowane głównie przez żyzną buczynę karpacką Dentario glandulosae-Fagetum, występującą w trzech podzespołach.

2. Rezerwat „Kamień nad Jaśliskami”

Powierzchnia: wg obwiązującego aktu powierzchnia wynosi 302,18 ha. Grunty w zarządzie LP wg planu urządzenia lasu - 302,32 ha (jest to powierzchnia działek ewidencyjnych wg powszechnej ewidencji gruntów i budynków).
Położenie: obręb leśny Jaśliska, leśnictwo Lipowiec 119, 120, 121, 122, 129, 130, 131; Wola Niżna 109, 118.
Cel ochrony: Celem ochrony rezerwatu jest zachowanie typowej rzeźby Beskidu Niskiego, obejmujący szczyt i zbocza góry Kamień (857 m n.p.m.) wraz z porastającymi ją lasem bukowym i bukowo-jodłowym, interesującymi formami skalnymi i unikalnymi bagniskami zwanymi przez miejscową ludność „berezedniami”.
Rezerwat należy do rodzaju – krajobrazowy (K). Dla rezerwatu określa się typ i podtyp: 1) ze względu na dominujący przedmiot ochrony: typ – krajobrazowy (PKr), podtyp – krajobrazów naturalnych (kn); 2) ze względu na główny typ ekosystemu: typ - leśny i borowy (EL), podtyp - lasów górskich i podgórskich (lgp). Obiekt leży we wschodniej części Beskidu Niskiego w rozległym masywie Kamienia (857 m n.p.m.), będącym zarazem najwyższym szczytem wschodniej części Beskidów Środkowych. Rzeźba terenu jest bardzo urozmaicona i ma charakter gór niskich. Wzbogacają ją niezwykle interesujące formy piaskowców serii dukielskiej, przybierające różną postać (od nich pochodzi nazwa szczytu). Najbardziej charakterystyczne są masywne i długie ściany skalne, okalające niektóre części stoków, szczególnie w północno-zachodniej części rezerwatu. W oddz. 120 okazała ściana skalna o wysokości ok. 10 m rozciąga się na długości ok. 300 m. U jej podnóża znajduje się wiele pojedynczych oderwanych bloków skalnych porośniętych osobliwą roślinnością oraz wolno stojących skałek o bardzo ostrych kształtach, licznych szczelinach i zagłębieniach. Rzeźbę terenu urozmaicają wyrobiska po starych kamieniołomach częściowo zarastające lasem.
Dominującym zbiorowiskiem jest żyzna buczyna karpacka Dentario glandulosae-Fagetum występująca w dwóch podzespołach. Osobliwością przyrodniczą tego terenu jest bagnisko „berezednia” (bez dna), porośnięte roślinnością o charakterze torfowiska niskiego, a na obrzeżach torfowiska przejściowego.

3. Rezerwat „Źródliska Jasiołki”

Powierzchnia: wg obwiązującego aktu powierzchnia wynosi 1571,90 ha. Grunty w zarządzie nadleśnictwa wg planu urządzenia lasu - 1252,05 ha..

Położenie: obręb leśny Jaśliska, leśnictwo Bieszczady: 347, 350, 362b; Moszczaniec: 166, 167, 168, 169, 170, 171, 172, 173, 312, 313, 314, 315, 327, 328, 329, 330, 331, 332; Rudawka: 81; 83.

Cel ochrony: Celem ochrony jest zachowanie naturalnych zbiorowisk roślinnych obejmujących źródliskowe obszary rzek Wisłok i Jasiołka.

Rezerwat należy do rodzaju – krajobrazowy (K). Dla rezerwatu określa się typ i podtyp: 1) ze względu na dominujący przedmiot ochrony: typ - krajobrazów (PKr), podtyp – krajobrazów naturalnych (kn); 2) ze względu na główny typ ekosystemów: typ – różnych ekosystemów (EE), podtyp – mozaiki różnych ekosystemów (me).

Obiekt położony jest w obrębie rozległego grzbietu górskiego o przebiegu NW-SE, mającego długość około 22 km. Jest on bardzo silnie pocięty źródłowymi odcinkami rzek i potoków - w granicach rezerwatu położone są leje źródliskowe Wisłoka i Jasiołki. W części wschodniej, silniej zróżnicowanej morfologicznie, wzdłuż potoków głównych obserwuje się strome podcięcia, obrywy, odsłonięcia warstw skalnych oraz progi i bloki skalne w korytach, a także liczne formy rzeźby osuwiskowej. W części zachodniej liczne są natomiast torfowiska i bagna w sąsiedztwie odcinków potoków charakteryzujących się niewielkim spadkiem.

Blisko 75% powierzchni obiektu zajmują zbiorowiska leśne: dominuje wśród nich żyzna buczyna karpacka Dentario glandulosae-Fagetum występującą w dwóch podzespołach. Wśród zbiorowisk nieleśnych przeważają ziołorośla, szuwary z klasy Phragmitetea i łąki ze związków Calthion i Molinion.

Obszar rezerwatu jest ostoją wielu gatunków fauny typowej dla piętra dolnoreglowego Karpat. Jest to przede wszystkim fauna leśna.

Teren rezerwatu to dawniej zamieszkałe wioski łemkowskie - Jasiel (założona na prawie wołoskim w 1559 r.) i Rudawka Jaśliska, które po II wojnie światowej zostały wysiedlone. Do czasów dzisiejszych zachowały się jedynie nieliczne fundamenty zabudowań mieszkalnych i gospodarskich, kamienne studnie, przydrożne krzyże. Obok miejsca po cerkwi z 1825 r., zniszczonej po II wojnie światowej, zachowały się również pozostałości starego cmentarza.

II. PARKI KRAJOBRAZOWE

1. Jaśliski Park Krajobrazowy

Administracyjnie Jaśliski Park Krajobrazowy leży na terenie gmin: Dukla, Jaśliska, Komańcza i Krempna. Jego całkowita powierzchnia wynosi 25 878 ha, z czego w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Rymanów leży 9365,48 ha, a z tego 7304,61 ha stanowią grunty w zarządzie Nadleśnictwa.

Jaśliski Park Krajobrazowy na terenie Nadleśnictwa Rymanów:

Leśnictwo Bieszczady: oddziały 336; 337a-h; 338; 339; 340; 341; 342; 343; 344; 345; 346; 347; 348; 349; 350; 351; 352; 353a-c,h-t,y;354; 355; 356; 357; 358a-c; 359; 360; 361a-d; 362
Leśnictwo Bukowica: oddziały 229ax,bx,s,t,w,x,y
Leśnictwo Lipowiec: oddziały 119; 120; 121; 122; 123; 124; 125; 126; 127; 128; 129; 130; 131; 132; 133; 134; 135; 136; 137; 138; 139; 140; 141; 142; 143; 144; 145;146; 147; 148; 149; 150; 151; 152; 153; 154; 155; 156
Leśnictwo Moszczaniec: oddziały 166; 167; 168; 169; 170; 171; 172; 173; 308; 309; 310; 311; 312; 313; 314; 315; 316; 317; 318; 319; 320; 321; 322; 323; 324; 325; 326; 327; 328; 329; 330; 331; 332; 334; 335
Leśnictwo Rudawka: oddziąły 65; 66; 67; 68; 69; 70; 71; 72; 73; 74; 75; 76; 77; 78; 79; 80; 81; 82; 83; 84; 85; 86; 87; 88; 89; 90
Leśnictwo Szachty: oddziały 44; 45; 46; 47; 48; 49; 50; 51; 52; 53; 54; 55; 56; 57; 58; 59; 60; 61; 62; 63; 64,
Leśnictwo Szkółkarskie: oddziały 107A; 110B; 111A; 112A
Leśnicwto Wola Niżna: oddziąły 91; 92; 93; 94; 95; 96; 97; 98; 99; 100; 101; 102; 103; 104; 105; 106; 107; 108; 109; 110; 110A; 111; 112; 113; 114; 115; 116; 117; 118

Szczególna rola Parku polega na ochronie górnego dorzecza Jasiołki i źródlisk Wisłoka. Ogromne leśne przestrzenie (ok. 76% pow. Parku), mozaikowo urozmaicają łąki i pastwiska. Las ukrywa liczne młaki i torfowiska niskie, np. śródleśne bagna, (tzw. berezednie), na Kamieniu i nad Jasielem oraz naturalne wychodnie skalne. W drzewostanach panuje zbiorowisko żyznej buczyny karpackiej Dentario glandulosae-Fagetum, w niższych położeniach obecne są grądy Tilio-Carpinetum. Osobliwością jest zbiorowisko jaworzyny górskiej Phyllitido-Aceretum, pojawiające się w wilgotnych, ocienionych enklawach, nierzadko w sąsiedztwie odsłonięć rumoszu skalnego. Flora naczyniowa Parku liczy ok. 900 gatunków, z czego aż 600 to gatunki leśne. Przenikają się tu zasięgi występowania gatunków zachodnio- i wschodniokarpackich; ilość tych ostatnich maleje w porównaniu z Bieszczadami z blisko 30 do kilku. Na szczególną uwagę zasługują gatunki górskie (ok. 80) i subalpejskie (7); występują tu również gatunki pontyjskie. Spośród gatunków fauny na szczególną uwagę zasługuje niedźwiedź brunatny Ursus arctos, wilk Canis lupus, liczne gatunki rzadkich ptaków drapieżnych oraz ryb i gadów. Wartości kulturowe i historyczne Parku podkreśla zabytkowa małomiasteczkowa zabudowa Jaślisk, łemkowski dom mieszkalny w Zyndranowej, cerkwie w Woli Niżnej, Daliowej i Tylawie.

III. OBSZARY CHRONIONEGO KRAJOBRAZU

1. Obszar Chronionego Krajobrazu Beskidu Niskiego

Powierzchnia obszaru wynosi 8 2436 ha. Obejmuje obszary położone w południowo zachodniej części województwa podkarpackiego oraz południowo wschodnie województwa małopolskiego. Administracyjnie Obszar leży na terenie gmin: Besko, Bukowsko, Dębowiec, Dukla, Iwonicz, Komańcza, Lipinki, Miejsce Piastowe, Nowy Żmigród, Osiek Jasielski, Rymanów, Sanok, Zagórz, Zarszyn.

W zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Rymanów leży 29369,89 ha, a z tego 13270,10 ha stanowią grunty będące w zarządzie Nadleśnictwa.

Obszar Chronionego Krajobrazu Beskid Niski na terenie Nadleśnictwa Rymanów:

Leśnictwo Bieszczady: oddziąły 337i-j; 353d-g,w,x,z; 358d; 361f-i
Leśnictwo Bukowica: oddziały 286-298; 299a-z; 300-307; 387-388
Leśnictwo Darów: oddziały 255-285
Leśnictwo Szachty: oddziały 27; 29-43
Leśnictwo Szklary: oddziały 1-25; 26a-t; 157-165
Leśnictwo Wisłok: oddziały 363-386; 389-391
Leśnictwo Wola Niżna: oddziały 28
Leśnictwo Klimkówka: oddziały 162-177; 179-195; 197-200
Leśnictwo Pastwiska: oddziały 41-45; 51-65; 109-122
Leśnictwo Posada Zarszyńska: oddziały 1-16
Leśnictwo Puławy: oddziały 66-82; 136-161
Leśnictwo Rymanów Zdrój: oddziały 83-107; 123-135
Leśnictwo Wola Sękowa: oddziały 20-40; 46-50

Ukształtowanie terenu nawiązujące do budowy geologicznej, bogata sieć rzeczna obfitująca w malownicze przełomy oraz wysoka lesistość, to główne wartości przyrodnicze i krajobrazowe Obszaru. Bogactwo kulturowe stanowią zachowane zabytki drewnianego budownictwa sakralnego - cerkwie łemkowskie.

Szata roślinna charakteryzuje się wysokim stopniem naturalności zbiorowisk roślinnych. Dominującym zbiorowiskiem jest żyzna buczyna karpacka Dentario glandulosae-Fagetum występująca w trzech podzespołach.

Najcenniejsze zabytki kultury materialnej stanowią cerkwie łemkowskie w dorzeczu Osławy, reprezentujące tzw. wariant wschodniołemkowski.

IV. POMNIKI PRZYRODY

Na gruntach zarządzanych przez Nadleśnictwo Rymanów formą ochrony w postaci pomnika przyrody objęto 16 drzew w tym:

dwa jesiony wyniosłe
trzy cisy pospolite
osiem lip
jeden dąb szypułkowy
jedna daglezja
jedna jodła pospolita

V. UŻYTKI EKOLOGICZNE

Na gruntach zarządzanych przez Nadleśnictwo Rymanów znajdują się 42 użytki ekologiczne o łącznej powierzchni 52,80 ha.

VI. OBSZARY NATURA 2000

1. Ostoja Jaśliska PLH180014

Powierzchnia: powierzchnia obszaru wg decyzji - 29252,10 ha grunty w zarządzie nadleśnictwa wg planu urządzenia lasu - 10226,56 ha poza gruntami nadleśnictwa w zasięgu terytorialnym - 1900,24 ha. PZO: Obszar posiada plan zadań ochronnych ustanowiony zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Rzeszowie z dnia 16 kwietnia 2015 r. w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru natura 2000 Ostoja Jaśliska PLH180014 (Dz. Urz. Woj. Podk. z dnia 17 kwietnia 2015 r. poz. 1332), ze zmianami z dnia 18 września 2017r. (Dz. Urz. Woj. Podk.) z dnia 19 września 2017 r. poz. 3079).

2. Rymanów PLH180016

Powierzchnia: powierzchnia obszaru wg decyzji - 5240,99 ha; grunty w zarządzie nadleśnictwa wg planu urządzenia lasu - 3498,17 ha; poza gruntami nadleśnictwa w zasięgu terytorialnym - 1596,05 ha. PZO: Obszar posiada plan zadań ochronnych ustanowiony zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Rzeszowie z dnia 28 maja 2014 r. w sprawie ustanowienia zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 rymanów PLH180016 (Dz. Urz. Woj. Podk. z 29 maja 2014 r. poz. 1655), ze zmianami z dnia 9 listopada 2017 r. (Dz. Urz. Woj. Podk. z 10 listopada 2017 r. poz. 3700).

3. Beskid Niski PLB180002

Obszar Natura 2000 Beskid Niski PLB180002 został wyznaczony rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 5 września 2007 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 179, poz. 1275). Aktualnie powierzchnia obszaru, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 25, poz. 133 z późn. zm.), wynosi 151966,61 ha, z czego 12,47% powierzchni zlokalizowane jest na gruntach w zarządzie PGL LP Nadleśnictwo Rymanów. Gatunki ptaków wymienione w SDF jako przedmioty ochrony na terenie obszaru Beskid Niski PLB180002, stwierdzone na gruntach w zarządzie PGL LP Nadleśnictwo Rymanów. Lp. KOD Nazwa polska Nazwa łacińska 1 A030 Bocian czarny Ciconia nigra 2 A072 Trzmielojad Pernis apivorus 3 A089 Orlik krzykliwy Clanga pomarina (Aquila pomarina) 4 A091 Orzeł przedni Aquila chrysaetos 5 A104 Jarząbek Bonasa banasia 6 A122 Derkacz Crex crex 7 A217 Sóweczka Glaucidium passerinum 8 A220 Puszczyk uralski Strix uralensis 9 A223 Włochatka Aegolius funereus 10 A234 Dzięcioł zielonosiwy Picus canus 11 A239 Dzięcioł białogrzbiety Dendrocopos leucotos 12 A241 Dzięcioł trójpalczasty Picoides tridactylus 13 A261 Pliszka górska Motacilla cinerea 14 A264 Pluszcz Cinclus cinclus 15 A282 Drozd obrożny Turdus torquatus 16 A320 Muchołówka mała Ficedula parva 17 A321 Muchołówka białoszyja Ficedula albicollis 18 A338 Gąsiorek Lanius collurio

4. Patria nad Odrzechową PLH180028

Obszar Natura 2000 Patria nad Odrzechową PLH180028 położony jest na północno-wschodnich stokach góry Patria (475 m n.p.m.) w środkowej części Pogórza Bukowskiego. Od północy kompleks otacza rozległe obniżenie Dołów Jasielsko-Sanockich, z miejscowością Zarszyn położoną u podnóża wzniesienia. Natomiast od południa – dolina potoku Czernisławka wraz z miejscowością Odrzechowa. Patria nad Odrzechową to obszar leśny z typowymi dla piętra pogórza zbiorowiskami roślinnymi. Wyróżniono tu dwa typy siedlisk przyrodniczych tj. żyzną buczynę karpacką Dentario glandulosae-Fagetum oraz grąd subkontynentalny Tilio-Carpinetum przy czym elementy charakterystyczne dla tych typów siedlisk przenikają się. Rzeźbę terenu urozmaicają głębokie jary, którymi spływają potoki do zlewni Pielnicy. Obszar wyznaczono w celu ochrony wyżej wymienionych siedlisk oraz chrząszczy z załącznika II Dyrektywy siedliskowej: biegacza urozmaiconego Carabus variolosus i zgniotka cynobrowego Cucujus cinnaberinus, a także kumaka górskiego Bombina variegata.

5. Las Hrabeński PLH 180039

Obszar Natura 2000 Las Hrabeński PLH180039 to niewielki kompleks leśny, położony na Pogórzu Bukowskim na zachód od Beska. Otaczają go niewysokie, w znacznym stopniu bezleśne wzgórza, ciągnące się między doliną Wisłoka na wschodzie a rzeką Tabor na zachodzie. Najwyższy punkt obszaru – 391 m n.p.m. znajduje się na skraju lasu w południowo-zachodniej części kompleksu, natomiast najniższy - w dolinie potoku wypływającego po stronie północnej (290 m n.p.m.). Głównym walorem obszaru są dobrze zachowane siedliska przyrodnicze tj. grad subkontynentalny Tilio-Carpinetum oraz buczyna karpacka Dentario glandulosae-Fagetum tworząca szereg przejściowych postaci.

VII. STREFY OCHRONY OSTOI, MIEJSC ROZRODU I REGULARNEGO PRZEBYWANIA ZWIERZĄT OBJĘTYCH OCHRONĄ GATUNKOWĄ

Na terenie Nadleśnictwa Rymanów wyznaczone zostały strefy ochronne dla chronionych gatunków ptaków, w tym: (stan na 01.01.2020 r.)

3 strefy dla orła przedniego
2 strefy dla bociana czarnego
23 strefy dla orlika krzykliwego.