Ochrona przyrody
Na terenie Nadleśnictwa Kobiór położone są dwa rezerwaty: - „Babczyna Dolina” i „Żubrowisko”.
1. Rezerwat „Żubrowisko"
Rezerwat „Żubrowisko" położony jest w środkowej części kompleksu Lasów Pszczyńskich. Jest największym rezerwatem województwa śląskiego. Utworzony został z powodu istnienia na tym obszarze zamkniętej, zachowawczej hodowli żubrów linii pszczyńskiej. Obszar dzisiejszego rezerwatu był już w końcu XIX w. miejscem dokarmiania żubrów, a pierwsze zagrody hodowlane powstały już w latach 40-tych XX wieku (w czasie wojny). Obszar hodowli żubrów w obecnym kształcie powstawał od 1948 r. przez kolejne okresy gospodarcze, do obecnego kształtu. Obecnie jest jednym z lepszych ośrodków hodowli żubrów, tak pod względem zagospodarowania, jak i wyników hodowlanych.
Zbiorowiska roślinne, a także chronione gatunki roślin i zwierząt mają w rezerwacie znaczenie drugorzędne. Siedliska w większości zostały przekształcone, a drzewostany są wtórne, nieznanego pochodzenia. Przeważa wilgotny bór trzcinnikowy, fragmentami kontynentalny bór mieszany, śródlądowy bór wilgotny, kontynentalny bór bagienny. Na niewielkich powierzchniach zachował się odwodniony ols porzeczkowy i kwaśna buczyna niżowa. Na zachowanych siedliskach bagiennych występuje kilka chronionych i regionalnie zagrożonych gatunków roślin: rosiczka okrągłolistna, bagno, borówka bagienna, wełnianka pochwowata, żurawina błotna. Stwierdzono ponadto szereg rzadkich gatunków mszaków i wątrobowców – niektóre mają jedyne stanowiska na Górnym Śląsku.
W granicach rezerwatu funkcjonuje wydzielona część o przeznaczeniu turystycznym i edukacyjnym. Odgraniczona część rezerwatu służy do zachowania pszczyńskiej linii żubrów, a jednocześnie pozwala na zwiedzanie zagrody i obserwację stada bez nadmiernego niepokojenia zwierząt. Scieżka edukacyjna i zagroda pokazowa są związane z Ośrodkiem Hodowli Żubrów i Edukacji Leśnej, otwartym w październiku 2006 r., położonym przy granicy rezerwatu.
2. Rezerwat „Babczyna Dolina"
Rezerwat „Babczyna Dolina" położony jest w górnym biegu Korzeńca Południowego, w centrum Lasów Kobiórskich. Celem ochrony w rezerwacie jest zachowanie ze względów naukowych, dydaktycznych i krajobrazowych naturalnych układów biocenotycznych charakterystycznych dla dolin rzecznych położonych w pobliżu wododziału Wisły i Odry, w zachodniej części Kotliny Oświęcimskiej. W dokumentacji opisano dobrze zachowane zbiorowiska leśno – torfowiskowe ukształtowane pod wpływem wód stagnujących i wolnoprzepływowych, a także szereg rzadkich roślin naczyniowych, mszaków i wątrobowców.
W granicach Nadleśnictwa Kobiór znajdują się skrajne, wschodnie fragmenty Parku Krajobrazowego o nazwie „Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich” o łącznej powierzchni 1080,74 ha. Park został powołany w 1993 roku. Całkowita powierzchnia Parku wynosi 494 km2, a otulin 141 km2.
Większość powierzchni parku obejmuje obszar zagospodarowywany przez Cystersów od roku 1253 do 1810, tj. ponad 5 wieków. Cystersi osiedlili się w terenie bardzo słabo zasiedlonym i zagospodarowanym, gdzie mogli zrealizować od podstaw przemyślaną koncepcję osadniczą. Wszystko wskazuje na to, że koncepcje gospodarcze i organizacyjne opierały się na pewnej wiedzy, dziś powiedzielibyśmy – ekologicznej. Gospodarka Cystersów do połowy XVII w nie przekraczała naturalnych zdolności regeneracyjnych tego obszaru, dopiero później, w wyniku zwiększonych zobowiązań wobec państwa uległa intensyfikacji. Mimo wszystko zarówno Cystersi, jak i po kasacji zakonu ich następcy (książęta raciborscy) oparli się żądaniom zwiększenia wydajności gospodarczej kosztem środowiska i m.in. nie dopuścili do istotnego zmniejszenia powierzchni leśnej. Opracowane przez Cystersów struktury gospodarcze – rolne i leśne, funkcjonują w zasadzie do dziś. Prowadzona na tym obszarze zrównoważona gospodarka leśna, rolna i wodna doprowadziła do powstania środowisk znacznie bogatszych gatunkowo niż środowiska wyjściowe. Obecnie ocenia się, że na terenie Parku występuje 46 gatunków ssaków, 15 płazów, 6 gadów, 249 ptaków, kilkaset gatunków bezkręgowców. Stwierdzono tu ok. 40 zbiorowisk roślinnych leśnych i nieleśnych, a także 45 gatunków roślin chronionych.
Obszary Natura 2000 w Nadleśnictwie Kobiór
Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 jest systemem ochrony zagrożonych składników różnorodności biologicznej kontynentu europejskiego, wdrażanym od 1992 r. na terytorium wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej.
Celem utworzenia sieci Natura 2000 jest zachowanie zagrożonych wyginięciem siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt w skali Europy oraz typowych, wciąż jeszcze powszechnie występujących siedlisk przyrodniczych, z 9 regionów biogeograficznych. Podstawą prawną tworzenia sieci Natura 2000 jest:
- Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku (ochrona dzikich ptaków) jest:
- Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku (ochrona siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory).
Polskie prawo w tym zakresie zostało zintegrowane z prawem europejskim w Ustawie o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 r.
Sieć Natura 2000 tworzą dwa typy obszarów: obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) oraz specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO).
W granicach zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa Kobiór znajdują się trzy obszary chronione sieci Natura 2000. Są to dwa obszary ochrony ptaków i jeden ochrony siedlisk:
PLB240001 – „Dolina Górnej Wisły"; obszar specjalnej ochrony ptaków, obejmujący w granicach zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa Jezioro Goczałkowickie i niewielki obszar na północ i wschód od niego, w tym oddziały 133 i 134 obrębu Pszczyna o łącznej powierzchni 58,08 ha. Całkowita powierzchnia ostoi wynosi 24740 ha. Obszar ten zatwierdzony został jako OSO w listopadzie 2004 r. (Rozp. Min. Środ. z dnia 21 lipca 2004 r. Dz. U. 2004, nr 229, poz. 2313, z 21 października 2004 r.).
Występuje tu co najmniej 29 gatunków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej (w tym wszystkie gatunki czapli) i 8 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi. Lęgi odbywa tu co najmniej 1% populacji krajowej 19 gatunków z załącznika I. Jest to ważny korytarz ekologiczny i szlak migracyjny ptaków.
Ptaki będące przedmiotem ochrony:
A022 Ixobrychusminutus– bączek C, PCK
A023 Nycticoraxnicticorax– ślepowron C, PCK
A029 Ardeapurpurea– czapla purpurowa C, PCK
A176 Larusmelanocephalus– mewa czarnogłowa C
A196 Chlidoniashybrida– rybitwa białowąsa C, PCK
A197 Chlidoniasniger– rybitwa czarna C
A193 Sterna hirundo– rybitwa rzeczna C
A321 Ficedulaalbicollis– muchołówka białoszyja C
PLB120009 –„Stawy w Brzeszczach; obszar specjalnej ochrony ptaków ciągnący się nieregularnie po obu stronach Wisły, od Dankowic w gminie Wilamowice do Nowego Bierunia. Ostoja obejmuje ciąg stawów położonych wzdłuż koryta Wisły, oraz grunty przyległe. Szczególnie rozbudowany jest system stawów po wschodniej stronie Wisły. W granicach ostoi znajdują się jedynie oderwane fragmenty gruntów Nadleśnictwa. Całkowita powierzchnia ostoi wynosi 3066 ha. W granicach zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa Kobiór znajduje się mniej niż połowa ostoi, położona jest po zachodniej stronie Wisły. Obszar ten został zatwierdzony jako OSO w lutym 2011 r. (Rozp. Min. Środ. z dnia 12 stycznia 2011 r. Dz. U. 2011, nr 25, poz. 133, z 4 lutego 2011 r.).
Występuje tu co najmniej 14 gatunków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej i 5 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi. Lęgi odbywa tu co najmniej 1% populacji krajowej 9 gatunków z załącznika I. Jest to ważny korytarz ekologiczny i szlak migracyjny ptaków.
Ptaki będące przedmiotem ochrony:
A022 Ixobrychusminutus– bączek C, PCK
A023 Nycticoraxnicticorax– ślepowron C, PCK
A176 Larusmelanocephalus– mewa czarnogłowa C
A196 Chlidoniashybrida– rybitwa białowąsa C, PCK
PLH240039 –„Zbiornik Goczałkowicki – Ujście Wisły i Bajerki";
Specjalny obszar ochrony siedlisk obejmujący południowo – zachodnią połowę zbiornika i wąski pas przybrzeżny. Większość obszaru należy do zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa, ale nie występują tu żadne jego grunty. Całkowita powierzchnia ostoi wynosi 1650 ha, z czego ponad 80% powierzchni to wody i bagna. Jest to obszar występowania gatunków zwierząt związanych ze środowiskiem wodnym i wodno-lądowym, wymienionych w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej. Utrzymuje się tu stabilna populacja piskorza, 3-4 rodziny wydry, kumak nizinny, traszka grzebieniasta. Prawdopodobnie istnieje tu również populacja żółwia błotnego. Cennym elementem ostoi są wodne fitocenozy salwinii pływającej i żabiścieku pływającego, a także łęgi wierzbowe i zbiorowiska szuwarowe.
Obszar ostoi jest ważnym miejscem lęgowym i żerowiskowym szeregu gatunków ptaków związanych ze środowiskiem wodnym i nadwodnym – jest częścią ostoi ptasiej „Dolina Górnej Wisły".
Siedliska będące przedmiotem ochrony:
3150 - Starorzecza i naturalne, eutroficzne zbiorniki wodne ze zw. Nymphaeion, Potamion
Ptaki będące przedmiotem ochrony:
A081 Circus aeruginosus– błotniak stawowy C
Inne gatunki zwierząt będące przedmiotem ochrony:
1355 Lutra lutra– wydra Cz-
1188 Bombinabombina– kumak nizinny C, II
1145 Misgurnusfossilus– piskorz C, PCK
Pomniki przyrody to forma ochrony indywidualnej, która obejmuje pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości naukowej, kulturowej, historyczno-pamiątkowej i krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów.
Na terenie Nadleśnictwa Kobiór zinwentaryzowano 17 drzew - pomników przyrody ( stare dęby, lipy, buki i wiąz górski ) oraz 2 głazy narzutowe, oba leżące na terenie rezerwatu „Żubrowisko”