Ochrona przyrody

   System ochrony przyrody i kształtowania środowiska naturalnego w Nadleśnictwie Ełk realizowany jest poprzez:

 

·         szczególne formy ochrony przyrody, na które składają się:

 

- rezerwat przyrody,

- ochrona gatunków roślin i zwierząt chronionych, zagrożonych i rzadkich,

- pomniki przyrody,

- użytki ekologiczne,

 

·         lasy ochronne ogólnego przeznaczenia, do których należą:

 

- lasy wodochronne,

- lasy stanowiące ostoje zwierząt podlegających ochronie gatunkowej,

- lasy stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody,

 

·         pozostałe lasy ochronne, do których należą:

 

- lasy w odległości do 10 km od granic administracyjnych miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców,

 

·         lasy wielofunkcyjne ( gospodarcze ),

 

·         inne formy ochrony przyrody i krajobrazu.

 

Rezerwat Przyrody obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi (Art. 13.1 Ustawy z dn. 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz.880 ).

 

W rezerwatach przyrody zabrania się między innymi:

 

- chwytania lub zabijania dziko występujących zwierząt, zbierania lub niszczenia jaj, postaci młodocianych i form rozwojowych zwierząt, umyślnego płoszenia zwierząt kręgowych, zbierania poroży, niszczenia nor, gniazd, legowisk i innych schronień zwierząt oraz ich miejsc rozrodu;

- pozyskiwania, niszczenia lub umyślnego uszkadzania roślin oraz grzybów;

- pozyskania skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, minerałów i bursztynu;

- palenia ognisk i wyrobów tytoniowych oraz używania źródeł światła o otwartym płomieniu, z wyjątkiem miejsc specjalnie do tego przeznaczonych;

- zbioru dziko występujących roślin i grzybów oraz ich części, z wyjątkiem miejsc specjalnie do tego wyznaczonych;

- ruchu pieszego, rowerowego, narciarskiego i jazdy konnej wierzchem, z wyjątkiem wyznaczonych szlaków i tras narciarskich;

- zakłócania ciszy.

 

 

        Na terenie Nadleśnictwa Ełk znajduje się jeden rezerwat przyrody „Bartosze” o powierzchni 190,46 ha. Pierwotnie rezerwat pod nazwą „Ostoja bobrów Bartosze” był utworzony w celu ochrony bobrów. Ponieważ populacja bobra europejskiego Castor fiber silnie się rozrosła w całym kraju (najliczniej zasiedla wschodnią część województwa warmińsko-mazurskiego i północną województwa podlaskiego) stwierdzono, że ochrona rezerwatowa tego gatunku nie jest konieczna. W przedmiotowym rezerwacie natomiast od kilkudziesięciu lat realizowana jest ochrona zachowawcza oraz zachodzą naturalne procesy sukcesyjne. W związku z tym uznano za zasadne dalszą ochronę tego obiektu oraz zmianę jego celu ochrony określając go jako: zachowanie i ochrona procesów ekologicznych w siedliskach bagiennych. Teren w większości jest porośnięty trudno dostępnymi podmokłymi lasami w typie lasu mieszanego bagiennego, lasu wilgotnego, lasu mieszanego świeżego, lasu świeżego i olsu. Rezerwat ten jest poprzecinany gęstą siecią rowów melioracyjnych, dzięki czemu notowany jest dość wysoki poziom wody na terenie lasów leżących w jego granicach a penetracja terenu rezerwatu jest bardzo utrudniona.  (Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Olsztynie z dnia 10 stycznia 2018r. poprzedzone zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 30 czerwca 1964 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. Nr 45, poz.220), które utraciło moc obowiązywania na podstawie art. 11 ustawy z dnia 7 grudnia 2000r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody (Dz. U. z 2001r. Nr 3, poz. 21)

  

 

 

Ochrona gatunkowa ma na celu zapewnienie przetrwania i właściwego stanu ochrony dziko występujących na terenie kraju lub innych państw członkowskich Unii Europejskiej rzadkich, endemicznych, podatnych na zagrożenia i zagrożonych wyginięciem oraz objętych ochroną na podstawie przepisów umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stroną, gatunków roślin, zwierząt i grzybów oraz ich siedlisk i ostoi, a także zachowanie różnorodności gatunkowej i genetycznej (Art.46.2. Ustawy z dn. 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz.880)

 

W stosunku do dziko występujących roślin lub grzybów gatunków objętych ochroną gatunkową mogą być wprowadzone następujące zakazy:

 

- umyślnego niszczenia;

- umyślnego zrywania lub uszkadzania;

- niszczenia ich siedlisk lub ostoi;

- dokonywania zmian stosunków wodnych, stosowania środków chemicznych, niszczenia ściółki leśnej lub niszczenia gleby w ostojach;

- hodowli;

- pozyskiwania lub zbioru;

- przetrzymywania lub posiadania okazów gatunków;

- zbywania, oferowania do sprzedaży, wymiany, darowizny lub transportu okazów gatunków;

- wwożenia z zagranicy lub wywożenia poza granicę państwa okazów gatunków;

- umyślnego przemieszczania w środowisku przyrodniczym;

- umyślnego wprowadzania do środowiska przyrodniczego 

 

 

 

Gatunki roślin podlegające ochronie występujące na terenie Nadleśnictwa Ełk:

 

 

• gat. z „Polskiej Czerwonej Księgi Roślin i Grzybów”

 

 

W stosunku do dziko występujących zwierząt objętych ochroną gatunkową mogą być wprowadzone następujące zakazy:

 

- zabijania, okaleczania, chwytania, transportu, pozyskiwania, przetrzymywania a także posiadania żywych zwierząt;

- zbierania, przetrzymywania i posiadania zwierząt martwych, w tym spreparowanych, a także ich części i produktów pochodnych;

- niszczenia ich jaj, postaci młodocianych i form rozwojowych;

- niszczenia ich siedlisk i ostoi;

- niszczenia ich gniazd, mrowisk, nor, legowisk, żeremi tam, tarlisk, zimowisk i innych schronień;

- wybierania, posiadania i przechowywania ich jaj;

- wyrabiania, posiadania i przechowywania wydmuszek;

- preparowania martwych zwierząt lub ich części, w tym znalezionych;

- zbywania, nabywania, oferowania do sprzedaży, wymiany i darowizny zwierząt żywych, martwych, przetworzonych i spreparowanych, a także ich części i produktów pochodnych;

- wwożenia z zagranicy i wywożenia poza granicę zwierząt żywych, martwych, przetworzonych i spreparowanych, a także ich części i produktów pochodnych;

- umyślnego płoszenia i niepokojenia;

- fotografowania, filmowania i obserwacji, mogących powodować ich płoszenie lub niepokojenie;

- przemieszczania z miejsc regularnego przebywania na inne miejsca;

- przemieszczania urodzonych i hodowanych w niewoli do stanowisk naturalnych.

 

Gat. zwierząt podlegające ochronie występujące na terenie Nadleśnictwa Ełk:

 

 

• gat. z „Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt”

Pomnikami przyrody  są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie (Art. 40.1 Ustawy z dn. 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody Dz. U. Nr 92, poz.880 ).  

 

   W zasięgu terytorialnym nadleśnictwa występuje 27 pomników przyrody, w tym:

 

- 19 pojedynczych drzew,

- 3 grupy drzew,

- 1 aleja drzew,

- 4 pojedyncze głazy narzutowe.

 

 

 

 Użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej – naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nie użytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania (Art. 42 Ustawy z dn. 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody Dz. U. Nr 92, poz.880 ).

 

W stosunku do pomnika przyrody, użytku ekologicznego mogą być wprowadzone następujące zakazy:

- niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu lub obszaru;

- wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu;

- uszkadzania i zanieczyszczania gleby;

- dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody albo racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej;

- likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych;

- zmiany sposobu użytkowania ziemi;

- wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu;

- umyślnego zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia nor, legowisk;

- zbioru, niszczenia, uszkadzania roślin i grzybów;

- umieszczania tablic reklamowych.

 

     Na gruntach znajdujących się w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Ełk, tą formą ochrony objęte są wszystkie wyspy ( nie porośnięte lasem ) na jeziorach, zespół krajobrazowo-ornitologiczny chroniący jezioro Wylewy wraz z otaczającymi je rozlewiskami i torfowiskami oraz jedno torfowisko we wsi Sikory Juskie, na południe od jeziora Łaśmiady („Torfowisko Sikora”). Jest to śródpolnie położone torfowisko z oczkiem wodnym, porośnięte wieloma gatunkami roślin chronionych, o powierzchni 59,38 ha. Tereny użytku ekologicznego Wylewy są cennym siedliskiem i lęgowiskiem wielu gatunków ptactwa wodnego, miejscem występowania ptaków drapieżnych.

 

     Cennym elementem przyrody i każdego krajobrazu są bagna i śródleśne bagienka. Wywierają one korzystny wpływ na lokalne stosunki wodne, biorą udział w lokalnej retencji wód powierzchniowych i tym samym dodatnio wpływają na otaczające je agrocenozy. Jako pozostałości różnych ekosystemów, mają znaczenie dla zachowania tworzących się tu spontanicznie różnorodnych, często unikatowych zbiorowisk, które wśród monotonii lasów stanowią oazy biocenotyczne. Spełniają one funkcje lokalnych banków genów wielu gatunków roślin i są ostoją biologicznej różnorodności. Występują w nich liczne gatunki roślin, bogate zbiorowiska bagienne oraz znaczna liczba ptaków i drobnych zwierząt, głównie bezkręgowców. Wiele z nich to rzadkie i zanikające składniki rodzimej flory fauny. Ochrona ich stanowi więc ważny element całego systemu ochrony przyrody nadleśnictwa. W trakcie przeprowadzonych prac inwentaryzacyjnych w Nadleśnictwie Ełk zaewidencjonowano 757 bagien o łącznej powierzchni 1159,44 ha.

 

  

Obszar chronionego krajobrazu obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych (Art. 23.1 Ustawy z dn. 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody Dz. U. Nr 92, poz.880).

 

     Obszary chronionego krajobrazu obejmują tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych.

    Nadleśnictwo Ełk położone jest w zasięgu pięciu obszarów chronionego krajobrazu: 

 

 

- Obszar Chronionego Krajobrazu Pojezierza Ełckiego,

- Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Orzyskich,

- Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Rajgrodzkich,

- Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Legi,

- Obszar Chronionego Krajobrazu Wzgórz Dybowskich.

 

 

 

    Ponadto, przez teren nadleśnictwa przebiegają granice czterech obszarów wchodzących w skład europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000. Są to: Ostoja Poligon Orzysz (PLB280014) – obszar specjalnej ochrony ptaków oraz Jezioro Woszczelskie (PLH280034), Torfowisko Zocie (PLH280037), Murawy na Pojezierzu Ełckim (PLH280041) – specjalne obszary ochrony siedlisk.

 

Obszar specjalnej ochrony ptaków – obszar wyznaczony, zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej, do ochrony populacji dziko występujących ptaków jednego lub wielu gatunków, w którego granicach ptaki mają korzystne warunki bytowania w ciągu całego życia, w dowolnym jego okresie albo stadium rozwoju (Art.5 pkt.3 Ustawy z dn. 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody Dz. U. z 2004 r. Nr 92, po.880).

 

Specjalny obszar ochrony siedlisk – obszar wyznaczony, zgodnie z przepisami prawa unii europejskiej, w celu trwałej ochrony siedlisk przyrodniczych lub populacji zagrożonych wyginięciem gatunków roślin lub zwierząt lub w celu odtworzenia właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych lub właściwego stanu ochrony tych gatunków. (Art.5 pkt.19 Ustawy z dn. 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody Dz. U. z 2004 r. nr 92, poz. 880).

Obszary NATURA 2000 w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Ełk.